Jak napisać biznes plan ?

biznes-planBiznes plan, w ujęciu niniejszego opracowania, jest sposobem prezentacji swojego pomysłu na biznes i narzędziem do przekonania inwestorów o zasadności zainwestowania w niego kapitałów.
W tym kontekście dobry biznes plan to:

  • mało liczb: rzeczywistość jest nieprzewidywalna dlatego nie próbuj jej opisywać liczbowo miesiąc po miesiącu; jest to oszukiwanie siebie i inwestorów; wystarczy stworzyć model pokazujący, że jesteście świadomi podstawowych zależności ekonomicznych dotyczących waszego biznesu takich jak moment osiągnięcia pierwszych zysków czy pierwszych dodatnich przepływów pieniężnych;
  • dużo informacji o sobie, czyli o ludziach tworzących biznes; musisz udowodnić, że jesteście kompetentni i możecie zatrudnić kompetentnych pracowników;
  • świadomość środowiska w jakim będziecie funkcjonować i związanych z nim szans, zagrożeń, ryzyka i oczekiwanych wygranych.

Idealny biznes powinien charakteryzować się:

  • zespołem doświadczonych i utalentowanych ludzi, którzy już wcześniej pracowali ze sobą nad podobnymi projektami;
  • produktem, który daje szansę rozwoju i uzyskania trwałej przewagi konkurencyjnej na rynku z wykorzystaniem unikalnych kompetencji przedsiębiorstwa;
  • przyrostem wartości, którą łatwo daje się odprowadzić z firmy;
  • pozytywnym środowiskiem makroekonomicznym dla rozwoju biznesu
  • zrozumiałym ryzykiem i gotowością do stawienia czoła wszelkim niepowodzeniom.

Ponieważ przedsiębiorstwa spełniające wszystkie te kryteria praktycznie nie istnieją musisz postarać się w swoim biznes planie chociaż w niektórych punktach zbliżyć się do ideału. Szczególną uwagę należy przy tym zwrócić na cztery wspomniane już wcześniej  współzależne czynniki kształtujące strukturę przedsiębiorstwa: Ludzi, Szansę, Środowisko, Ryzyko i wygrane.

Ludzie
Większość potencjalnych inwestorów w pierwszym rzędzie przygląda się życiorysom ludzi planujących prowadzić biznes, nie zważając na ich aktualne pomysły robienia interesów. Wynika to z przekonania, że zaplecze ludzkie ma podstawowy wpływ na osiągnięcie sukcesu. Dobry pomysł nie gwarantuje powodzenia, jeżeli nie stoją za nim kompetentni ludzie. Tymczasem dobrzy fachowcy mogą z powodzeniem wprowadzać w życie różnorodne pomysły. Podstawowymi pytaniami jakie inwestor zadaje sobie, czytając biznes plan od strony personalnej są:

  • Co umieją założyciele? Jakie jest ich wykształcenie, doświadczenie zawodowe (także we wspólnym prowadzeniu interesów)? Czy mają odpowiednią motywację? Czy mają doświadczenie w prowadzeniu podobnych interesów? Jak reagują na niepowodzenia?
  • Kogo znają? Czy mają szerokie kontakty z potencjalnymi dostawcami, odbiorcami, konkurencją? Czy są w stanie znaleźć i zatrudnić niezbędnych fachowców?
  • Kto ich zna? Czy mają wyrobioną opinię w świecie biznesu? Czy jest ona dobra?

Pozytywna odpowiedź na powyższe pytania jest podstawą do decyzji o zaangażowaniu kapitałów w biznes (a właściwie w ludzi go prowadzących). Dlatego pisząc biznes plan zastanów się czy masz odpowiednie kompetencje, które mógłbyś sprzedać inwestorowi. Jeśli nie, może lepiej przemyśleć jeszcze raz projekt otwierania własnej firmy.

Szansa
Rozważając szansę przedsiębiorstwa na sukces, inwestor bierze pod uwagę przede wszystkim dwa czynniki, których opis koniecznie powinien znaleźć się w biznes planie

  • Czy sektor, do którego wchodzisz jest wzrostowy i szybko rozwijający się?
  • Czy działalność w nim pozwala osiągać satysfakcjonujące zyski w przewidywalnym okresie czasu?

Po ustaleniu szans związanych ze wzrostem sektora (można dostać kawałek tortu przez to, że się on powiększa a nie dzielić się z innymi już istniejącym) i strukturą pozwalającą generować zyski powinieneś szczegółowo opisać proces wejścia na rynek z Twoim produktem. W tym celu musisz wyliczyć koszty pozyskania klientów, obsługi tych klientów (w tym produkcji dóbr i usług) i ich utrzymania przy sobie. Przede wszystkim jednak musisz dowieść, że w ogóle znajdą się klienci na Twój produkt. Zachowanie się konsumentów na rynku, a w tym cena jaką będą skłonni zapłacić, są trudne do przewidzenia. Ty jednak musisz dowieść inwestorowi, że ukochana przez niego marża zysku będzie wysoka dla tego produktu lub, że zysk będzie wygenerowany przez dużą masę sprzedaży.

Kolejną rzeczą żywotnie interesującą inwestorów jest struktura przepływów pieniężnych, a więc: jakie są koszty produkcji, jaka jest cena finalna, jakie przewidujesz formy płatności w stosunku do dostawców i odbiorców. Oczywiście z punktu widzenia inwestora musi być jak największa marża zysku, maksymalnie odroczone płatności zobowiązań i najszybsze wymagalności wpłat należności.
Niemniej ważnym problemem jest stosunek przedsiębiorstwa do konkurencji. W biznes planie powinien być zawarty skrupulatny opis struktury konkurencji, jak również przewidywanych zachowań związanych z naszym wejściem do sektora.

Środowisko
Planując przedsięwzięcie, należy pamiętać o otoczeniu w jakim firma będzie funkcjonowała. Chodzi tu o wszelkie uwarunkowania makroekonomiczne (np. poziomy stóp procentowych), prawne (np. bariery przy gromadzeniu i inwestowaniu kapitału) i technologiczne. Każdy biznes plan powinien zawierać stosunek przedsiębiorstwa do otoczenia zarówno w sensie statycznym (jakie jest w tej chwili) jak i dynamicznym (jakie przewiduje się zmiany). Powinien również zawierać odpowiedzi na pytania:

  • jak przedsiębiorstwo jest gotowe zareagować na ewentualne niekorzystne zmiany w otoczeniu?
  • w jaki sposób firma może sama kształtować swoje makrootoczenie (np. poprzez lobbing)?

Ryzyko i wygrane
Całe rozważania dotyczące biznes planu, a więc ludzi, pomysłów, szans, otoczenia, są rozważaniami dotyczącymi przyszłości. Nikt tak naprawdę nie wie jak potoczą się losy nowego przedsięwzięcia. Należy na nie patrzeć jak na proces, o którym nie wiemy jaki przyniesie rezultat. Możemy natomiast wyliczyć wielkość ryzyka i ewentualnych nagród związanych z powodzeniem bądź porażką.

W tym celu musimy rozważyć następujące kryteria:
1. Zaprojektować model pokazujący kiedy przedsiębiorstwo zacznie przynosić zysk i jakie są najbardziej prawdopodobne jego poziomy.
2. Pokazać w biznes planie, że mamy świadomość nieprzewidywalnych komplikacji, które mogą wystąpić, i że będziemy potrafili na nie pozytywnie zareagować. Często istnieje potrzeba dokonania zabezpieczeń finansowych (np. hedging)jeszcze przed rozpoczęciem działalności.
3. Pokazać, że myślimy o przyszłości i (co jest chyba najważniejsze) przewidujemy konkretne sposoby wycofania kapitałów z biznesu przez inwestorów. Udowadniamy w ten sposób, że widzimy koniec i staramy się do niego przygotować.

Ostatnią rzeczą na którą warto zwrócić uwagę jest znalezienie odpowiedniego inwestora i zawarcie z nim korzystnej dla obu stron umowy. Należy pamiętać, że dobry inwestor będzie szczególnie zainteresowany losami przedsiębiorstwa i będzie się starał aktywnie uczestniczyć w jego zarządzaniu. Taki inwestor może być postrzegany jako kula u nogi, jednak praktyka dowodzi, że w chwilach kryzysu jego doświadczenie może przynieść nieocenione korzyści. Umowa z nim podpisana powinna być prosta, klarowna, uczciwa dla obu stron, elastyczna w postanowieniach oraz oparta bardziej na partnerstwie niż na związkach prawnych.

Podsumowując, biznes plan powinien dostarczać rzetelnych i kompleksowych informacji o ludziach i planowanym przez nich przedsięwzięciu. Powinien zawierać kompleksową analizę warunków działania i związanego z nim ryzyka. Zarządzanie tym ryzykiem jest najlepszym sposobem na funkcjonowanie w zmiennym i nieprzewidywalnym otoczeniu.